Hoe veilig zijn staatsobligaties
27-10-2010 11:14,
Bron: Jan-Willem Nijkamp
Waar beleggers een decennium geleden nog een grenzeloos vertrouwen hadden in de economie lijken ze tegenwoordig verzonken in een enorm pessimisme. Als gevolg van hiervan lijkt de afkeer van aandelen ongekend groot en vluchten beleggers massaal in wat geldt als de meest veilige haven van de financiële wereld, de staatsobligaties. Na tien weinig lucratieve jaren op de beurs lijkt men zich volledig van dezelfde aandelenmarkt te hebben afgekeerd die destijds nog massaal werd omarmd. Sinds begin 2008 vindt er een onwaarschijnlijke geldstroom plaats uit de aandelen richting veilig gewaande staatsobligaties.
De vraag naar staatsobligaties is zo sterk dat de reële – voor inflatie gecorrigeerde – rente in bijvoorbeeld de VS op 10-jaars staatsleningen is gedaald naar rond de 1%. Een staatsobligatie wordt genoteerd tegen een nominale waarde van 100% en dat betekent dat een men bereid is 100 keer het verwachte jaarlijkse inkomen te betalen. Return of capital lijkt momenteel belangrijker dan return on capital. Het is echter de vraag of staatsobligaties nog langer de bescherming bieden waar beleggers naar op zoek zijn. De koersstijging in obligaties – die overigens al 30 jaar duurt – is een reflectie van de zeer lage inflatieverwachting en het feit dat de centrale banken de rente nog lange tijd zo laag zullen houden. Met de huidige lage rente trachten de monetaire autoriteiten de economie te stimuleren. Bovendien stelt de lage rente de overheden in staat hun enorme schuldenlast goedkoop te financieren. De ministers van Financiën voldoen iedere keer weer breed lachend aan hun financieringsbehoefte. Maar wordt er met deze lage rentepercentages door beleggers niet een veel te somber scenario ingecalculeerd?
Wanneer een belegger een 10-jaars staatslening koopt stelt hij zich tevreden met tien jaar lang een jaarlijkse rente van rond de 2,5%. Trek daar de inflatie en de vermogensbelasting van af en tel uit je winst. Alleen wanneer het door doemdenkers voorspelde deflatiescenario uitkomt en een nieuwe recessie ontstaat kunnen obligaties nog verder in waarde stijgen. Maar staan beleggers er wel bij stil dat ze al bij een geringe rentestijging tegen enorme verliezen aalopen? In 2003 steeg de rente op Japanse staatsobligaties in drie maanden tijd van 0,5% naar 1,5% omdat de deflatievrees even wat wegebde. Het monetaire beleid veranderde niet eens. Toen de verkoopgolf op gang kwam volgde een bloedbad. Obligatiebeleggers zijn gewaarschuwd.
In feite gaan de obligatiebeleggers van nu er van uit dat het beleid van de centrale banken om de economie te stimuleren gaat mislukken. Want als zelfs QE2 – het codewoord voor een nieuwe golf van kwantitatieve verruiming c.q. het aanzetten van de geldpersen – niet werkt, zullen een nare periode van deflatie en een nieuwe economische crisis volgen. Met nog lagere rentes tot gevolg. Maar wanneer het de monetaire autoriteiten daarentegen toch zal lukken weer enige inflatie te creëren zodat de economie weer naar behoren gaat functioneren, zitten obligatiebeleggers als ratten in de val. De rente zal weer gaan stijgen en als vervolgens alle beleggers gelijktijdig door dezelfde deur naar buiten willen, is een herhaling van de internetcrash van tien jaar geleden niet uitgesloten. Goudgerande staatsobligaties zullen dan niet meer blijken te zijn dan een waardeloos stuk papier.